مزایا و معایب صندوق های سرمایه گذاری
صندوقهای سرمایهگذاری نوعی نهاد مالی محسوب میشوند که فعالیت اصلی آنها سرمایهگذاری در اوراق بهادار است. مالکان صندوقها به نسبت سرمایهگذاری خود، در سود و زیان صندوق شریک هستند. سرمایهگذاری در صندوقها، نوعی روش غیرمستقیم سرمایه گذاری در بورس است. هر روش سرمایهگذاری، مزایا و معایبی دارد که در مقاله پیش رو به آن میپردازیم:
مزایای صندوق های سرمایه گذاری
۱- مدیریت حرفه ای
صندوقهای سرمایهگذاری، توسط مدیران مجرب و تحلیل گران اداره میشود؛ بنابراین ریسک عملیات به کمک دانش و تجربه افراد متخصص کاهش مییابد. این افراد، پیوسته تلاش میکنند تا با سرمایهگذاری روی اوراق مناسب، عملکرد خوبی را برای سرمایهگذاران فراهم کنند.
۲- تنوع بخشی
با توجه به اینکه، سرمایه بزرگی در این روش تجمیع میشود، امکان تنوع سازی در آن فراهم میشود. همانطور که میدانید متنوع کردن داراییها در یک سبد به کاهش ریسک آن کمک میکند. درواقع این متنوع سازی است که در دورههای سرمایهگذاری بلندمدت باعث کاهش ریسک و دوام پرتفوی میشود. شاید برای یک سرمایهگذاری خرد با سرمایهی یکمیلیون تومان، متنوع سازی کار عاقلانهای نباشد؛ اما در خصوص صندوقها، با توجه به سرمایه کلانی که در اختیار مدیر صندوق است، متنوع کردن داراییها امری لازم محسوب میشود.
۳- قابلیت نقد شوندگی بالا
واحدهای یک صندوق سرمایهگذاری، نقد شوندگی بالایی دارد. بهویژه اگر صندوق دارای یک ضامن نقد شوندگی مطمئن باشد. باوجود ضامن نقد شوندگی، در زمان فروش واحدهای صندوق، با مشکلی مواجه نخواهید شد. این در حالی است که در بازار بورس، چنین قابلیتی وجود ندارد.
۴- نظارت و شفافیت اطلاعاتی
عملکرد هر صندوقِ سرمایهگذاری مشترک طی بازههای مشخص توسط نهادهای مالی بازبینی میشود. این نهادها عموماً شامل سازمان بورس، متولی صندوق و حسابرس است. تمامی فعالیتهای یک صندوق بهطور شفافی اطلاعرسانی میشود. در این صورت سرمایهگذاران، رسانهها و تحلیل گران میتوانند عملکرد صندوق را موردبررسی قرار دهند.
۵- صرفه جویی در هزینهها
صندوقهای سرمایهگذاری مشترک حجم بالایی از داراییها را بهصورت معاملات بلوکی انجام میدهند. بر همین اساس این صندوقها صرفهجویی قابلتوجهی در کاهش هزینهها دارند.
۶- صرفه جویی در زمان
بدون شک انتخاب صندوقهای سرمایهگذاری مشترک برای افرادی که وقت کافی و تخصص ندارند گزینهی خوبی است. سرمایهگذاری در این صندوقها جهت جلوگیری از به هدر رفتن زمان توصیه میشود.
۷- قابلیت مقایسه و انتخاب
این امکان فراهمشده تا سرمایهگذار از میان دهها صندوق سرمایهگذاری مناسبترین گزینه را انتخاب کند. انتخاب هر شخص بر اساس رویکردهای سرمایهگذاری که دارد متفاوت است. هر سرمایهگذار میتواند بین صندوقهای سرمایهگذاری در سهام، مختلط و درآمد ثابت یکی را انتخاب کند.
۸- سرمایه گذاری آسان و مطمئن
سرمایهگذاری در صندوقها، زیر نظر مدیران و افراد حرفهای انجام میشود و این موضوع، شما را از تنشهای مستقیم سرمایهگذاری دور نگه میدارد. همچنین اگر شما اطلاعات و تجربه کافی از بازار ندارید میتوانید بهآسانی در این روش کسب سود کنید و ریسک زیادی را متحمل نشوید.
معایب صندوق های سرمایه گذاری
هر بازار مالی در کنار مزایای زیادی که برای سرمایهگذاران خود دارد دارای معایبی نیز هست؛ اما شاید بسیاری به دنبال پاسخ این سؤال باشند که معایب صندوقهای سرمایهگذاری چیست؟ ابتدا ذکر این نکته بسیار مهم است که در رابطه با صندوقهای سرمایهگذاری استفاده از کلمه محدودیت بسیار مناسبتر از واژه عیب است. به این دلیل که تمامی مواردی که در ادامه ذکر میشود محدودیتهای صندوقهای سرمایهگذاری است نه عیب آن. این محدودیتها غالباً از سمت سازمان بورس و اوراق بهادار به صندوقها اعمالشده است.
۱- محدودیت در تعداد کل واحدهای قابل صدور صندوق
یکی از مشکلاتی که گاهی برای سرمایهگذاران پیش میآید، این است که قصد خرید واحد از صندوقی را دارند اما تعداد واحدهای صادرشده آن صندوق به سقف خود رسیده است. در این حالت یا باید سرمایهگذار منتظر بماند که تعدادی از واحدهای صندوق ابطال شوند تا برای او واحد سرمایهگذاری صادر شود یا اینکه خود صندوق با کسب مجوز از سازمان بورس سقف تعداد کل واحدهای قابل صدور خود را افزایش دهد. این اتفاق بیشتر در مورد صندوقهای پرطرفداری میافتد که عملکرد خوبی داشتهاند و تقاضا برای خرید واحدهای آنها زیاد است.
۲- ناشناخته بودن صندوق های سرمایه گذاری
صندوقهای سرمایهگذاری اولین بار در سال ۸۸ کار خود را در ایران آغاز نمودند، بااینحال عموم افراد جامعه از وجود صندوقهای سرمایهگذاری در ایران بیخبر هستند و یا اصلاً در مورد آن نشنیدهاند؛ و اگر هم جایی در مورد صندوقهای سرمایهگذاری حرفی شده است به آن اعتنایی نکردهاند؛ اما کسانی که آشنایی کافی با صندوقها و مزایای آنها داشتهاند از این موقعیت استفاده کرده و سرمایه خود را به دست صندوقها سپردهاند و در طی این سالها توانستهاند سود زیادی از این راه کسب کنند.
۳- آنی نبودن قیمت گذاری واحدهای سرمایه گذاری
یکی دیگر از محدودیتهای صندوقهای سرمایهگذاری آنی نبودن قیمتگذاری آنها است. البته این مورد فقط برای صندوقهای سرمایهگذاری غیرقابل معامله صدق میکند اما در صندوقهای قابل معامله بورسی (ETF) قیمتها بهصورت آنی بروز رسانی میشوند. به این صورت که اگر شما امروز قصد خرید واحد صندوق را داشته باشید چون قیمتگذاری صندوقهای غیرقابل معامله در پایان روز کاری انجام میشود باید به قیمت اعلامی فردا واحدهای صندوق را بخرید و ۲۴ ساعت منتظر بمانید این محدودیت در هنگام ابطال واحدها نیز وجود دارد.
۴- کمبود سامانه ای جامع برای پوشش اطلاعات صندوق ها و مقایسه آن ها
در حال حاضر تعداد مراجع قابلاعتمادی که اطلاعات کامل صندوقها را در کنار یکدیگر پوشش بدهند تا سرمایهگذاران بتوانند صندوقها را با هم مقایسه کنند و بهترین صندوق سرمایهگذاری را انتخاب نمایند بسیار کم است.
۵- خطرپذیری در بخش بازار
خطرپذیری بخشی به این معنی که در صورت سرمایهگذاری بر روی بخشی خاص باعث میگردد، در صورت عملکرد ناصحیح در آن بخش لطماتی به این صندوقها وارد گردد.
۶- موازنه با نرخ بهره
در صورت افزایش نرخ بهره، کاهشی در امر بازدهی این نوع از صندوقها ایجاد میگردد.
۷- اشکالات معاملاتی
که منشأ آن نواقصی در مدیریت شرکتهای سرمایهگذاری بر روی سبد اوراق بهادار معینشده ایجاد میگردد و منجر به ریسک معاملاتی به دلیل عدم همخوانی عرضه و تقاضا است.
۸- امکان عدم تطابق با شاخص
عملکرد صندوق، باید دقیقاً مطابق با عملکرد شاخص هدف باشد. در صورت عدم تطابق امکان ایجاد خطای پیروی از شاخص به وجود میآید.
۹- سود تضمین شده
صندوقها انواع مختلفی دارند و صندوقی مناسب است که بانک اصل پول را تضمین کرده باشد. صندوقها ممکن است حداقلی از سود را تضمین کرده باشند. اگر تضمین حداقل سود برای صندوق وجود نداشته باشد در شرایط خاص که بازدهی صندوق کاهش پیدا کند سود شما هم میتواند کم شود و بانک و صندوق سرمایهگذاری تعهدی در این مورد ندارند. صندوقها معمولاً پیشبینی سودی دارند که همان عددی است که معمولاً در بانک به شما اعلام میشود؛ اما سود قطعی صندوق میتواند با این عدد تفاوت داشته باشد.
۱۰- نداشتن حق رأی در مجامع شرکت ها
اگر شما بهصورت مستقیم در بازار سرمایه، سرمایهگذاری کنید، مالک بخشی از شرکت موردنظر شده و میتوانید در مجامع آن شرکت کنید و به نسبت سهام خود حق تصمیمگیری دارید. همچنین اگر شرکت سود ده باشد و سود تقسیمی داشته باشد سالانه به شما سود نقدی تعلق میگیرد؛ اما اگر صندوق سرمایهگذاری خریداری کنید، حق شرکت در مجامع شرکتهایی که در قالب صندوق آنها را خریدید، ندارید. و صرفا در صورت داشتن واحد سرمایهگذاری ممتاز قادر به شرکت در مجمع صندوق سرمایهگذاری است.
۱۱- کاهش قدرت اختیار سرمایه گذار بر سرمایه گذاری شخصی
در سرمایهگذاری مستقیم شما اختیار کامل بر سبد دارایی خود دارید و میتوانید بر خریدوفروش داراییهای خود نظارت داشته باشید. ولی در صندوقها این اقدامات توسط مدیران صندوقها صورت میگیرد و شما حق دخالت و نظارت در این موضوع را نداشته و صرفاً سود ایجادشده را دریافت میکنید.
۱۲- هزینه های اداره صندوق
یکی دیگر از معایب صندوقهای سرمایهگذاری، هزینههایی است که جهت اداره صندوق پرداخت میشوند و طبعا در صورتی که سرمایهگذار تصمیم میگرفت مستقیما معامله کند، از پرداخت آنها معاف میبود.
نتیجه گیری
در این مقاله مزایا و معایب صندوق های سرمایه گذاری و در مجموع، با توجه به منافعی که از طریق سرمایه گذاری کم ریسک و آسان صندوق های سرمایه گذاری برای افراد، محقق میشود، غالباً طرفداران این نوع سرمایه گذاری زیاد است. بنابراین ترجیح این افراد ان است که از معایب و محدودیت های این روش چشم پوشی کنند و به آن به چشم یک روش مطمئن و کم ریسک با مزایای متنوع، نگاه کنند.
